Assalomu Alaykum.
Novatorlik Chingiz Aytmatov ijodining bosh xususiyatidir. «Somon yo‘li» qissasi buning yorqin dalilidir. Asarning Bosh qahramoni To‘lg‘anoy hayotning juda og‘ir mashaqqatlarini boshidan o‘tkazgan. Dahshatli urush eridan, uch o‘g‘lidan judo qilgan. Biroq, bu yetmagandek, taqdir uning boshiga yana bir kulfat soladi. Farzandi o‘rniga farzandday bo‘lib qolgan kelini Aliman hayotdan bevaqt ko‘z yumadi. Shunchalar achchiq, shunchalar beshafqat bo‘lasanmi, ey qismat. Biroq, yozuvchi tasavvuricha, qismat batamom beshafqat bo‘lishi mumkin emas. Chunki hayot shunday. Kelinidan To‘lg‘anoyga yodgor bo‘lib nabira qoladi. Uning hayotida hayotning davomi. To‘lg‘anoy avlodlari kasbikorining abadiyati mujassam.
Somon yoʻli (qissa) [Chingiz Aytmatov]
— Toʻlgʻonoy, boyaqish Toʻlgʻonoyim, mushtipar boshingga tushgan gʻam-alamlar, sumbul sochlaringga kumush qirov tushirib ketgan oʻsha kunlar emasmidi? Esizgina oʻrim-oʻrim sochlar! Sen bu yerga kelganda har gal ham bongqacha qiyofada kelarding. Gʻam toshlari ogʻirlashgan sayin hamma qiyinchiliklarga bardosh berib, bagʻri-diling oʻrtanib, jimgina kelib, jimgina ketsang ham, boshingga qanday mushkul kunlar tushganidan toʻla ogoh edim.
— Ha, Ona-erim, gapirganda ilojim qancha. Yolgʻiz mengina emas, urushning kasri tegmagan bitta ham oila, bironta ham odam qolmagan edi-ku.
Xuddi oʻsha kezlarda brigadirlik qilib, elning achchiq-chuchugini birga totib, koʻpchilikni eplab, koʻz-quloq boʻlib yurganimdan hanuzgacha fahrlanaman, hozir ham oʻsha kezlarni mamnuniyat bilan eslayman. Aks holda, ehtimol, men allaqachon bukchayib, holdan toyib, allaqachon urush toʻpolonlari ostida oyoq osti boʻlib ketar edim. Qilichini yalangʻochlab kelgan yovga qarshi zarba berishning yagona yoʻli kurashda, mehnatda emasmi, axir?! Mana, qadrdon dalam, ish orasida ora-sira chopa kelib, yana jimgina ot jilovini qayta burib, indamasdan chopib ketishimning boisi ham shunda. Qosimdan xat kelgan kun esingdami, mehribonim?
— Boʻlmasam-chi, Toʻlgʻonoy. Sen oʻshanda adirda yerga goʻng solib yurgan kelining bilan kichik oʻgʻling oldiga suyunchi olgani kelgan eding-a, Toʻlgʻonoy!
— Suyunchi olmay boʻladimi! Surunkasiga ikki oy davomida dom-daraksiz ketgan Qosimimdan sogʻ-salomatman deb xabar kel-sa-yu, men quvonmay kim quvonsin! Moskva ostonalarida boʻlgan keskin janglarga ikki bor kiryb, ikkalasidan ham sogʻ-salomat chiqdim, nemislarning shashti qaytib toʻxtab qoldi, bizning polkimiz hozir dam olyapti debdi.
Novatorlik Chingiz Aytmatov ijodining bosh xususiyatidir. «Somon yo‘li» qissasi buning yorqin dalilidir. Asarning Bosh qahramoni To‘lg‘anoy hayotning juda og‘ir mashaqqatlarini boshidan o‘tkazgan. Dahshatli urush eridan, uch o‘g‘lidan judo qilgan. Biroq, bu yetmagandek, taqdir uning boshiga yana bir kulfat soladi. Farzandi o‘rniga farzandday bo‘lib qolgan kelini Aliman hayotdan bevaqt ko‘z yumadi. Shunchalar achchiq, shunchalar beshafqat bo‘lasanmi, ey qismat. Biroq, yozuvchi tasavvuricha, qismat batamom beshafqat bo‘lishi mumkin emas. Chunki hayot shunday. Kelinidan To‘lg‘anoyga yodgor bo‘lib nabira qoladi. Uning hayotida hayotning davomi. To‘lg‘anoy avlodlari kasbikorining abadiyati mujassam.
Somon yoʻli (qissa) [Chingiz Aytmatov]
— Toʻlgʻonoy, boyaqish Toʻlgʻonoyim, mushtipar boshingga tushgan gʻam-alamlar, sumbul sochlaringga kumush qirov tushirib ketgan oʻsha kunlar emasmidi? Esizgina oʻrim-oʻrim sochlar! Sen bu yerga kelganda har gal ham bongqacha qiyofada kelarding. Gʻam toshlari ogʻirlashgan sayin hamma qiyinchiliklarga bardosh berib, bagʻri-diling oʻrtanib, jimgina kelib, jimgina ketsang ham, boshingga qanday mushkul kunlar tushganidan toʻla ogoh edim.
— Ha, Ona-erim, gapirganda ilojim qancha. Yolgʻiz mengina emas, urushning kasri tegmagan bitta ham oila, bironta ham odam qolmagan edi-ku.
Xuddi oʻsha kezlarda brigadirlik qilib, elning achchiq-chuchugini birga totib, koʻpchilikni eplab, koʻz-quloq boʻlib yurganimdan hanuzgacha fahrlanaman, hozir ham oʻsha kezlarni mamnuniyat bilan eslayman. Aks holda, ehtimol, men allaqachon bukchayib, holdan toyib, allaqachon urush toʻpolonlari ostida oyoq osti boʻlib ketar edim. Qilichini yalangʻochlab kelgan yovga qarshi zarba berishning yagona yoʻli kurashda, mehnatda emasmi, axir?! Mana, qadrdon dalam, ish orasida ora-sira chopa kelib, yana jimgina ot jilovini qayta burib, indamasdan chopib ketishimning boisi ham shunda. Qosimdan xat kelgan kun esingdami, mehribonim?
— Boʻlmasam-chi, Toʻlgʻonoy. Sen oʻshanda adirda yerga goʻng solib yurgan kelining bilan kichik oʻgʻling oldiga suyunchi olgani kelgan eding-a, Toʻlgʻonoy!
— Suyunchi olmay boʻladimi! Surunkasiga ikki oy davomida dom-daraksiz ketgan Qosimimdan sogʻ-salomatman deb xabar kel-sa-yu, men quvonmay kim quvonsin! Moskva ostonalarida boʻlgan keskin janglarga ikki bor kiryb, ikkalasidan ham sogʻ-salomat chiqdim, nemislarning shashti qaytib toʻxtab qoldi, bizning polkimiz hozir dam olyapti debdi.
Show More
